Kunst binnen handbereik: een gevoelig landschap
Een museum bezoeken met een visuele beperking lijkt in de ogen van sommigen tamelijk zinloos, maar in veel gevallen is dat absoluut niet zo. Er zijn genoeg plaatsen waar kunst wordt getoond zonder dat alleen het visuele zintuig wordt geprikkeld. In de serie ‘Kunst binnen handbereik’ bezoek ik tentoonstellingen of rondleidingen die door musea in het hele land worden georganiseerd en speciaal toegankelijk zijn gemaakt voor blinden en (zeer) slechtzienden. Voor de eerste aflevering reis ik af naar het verre oosten en bezoek ik het Rijksmuseum Twenthe in Enschede voor de Zintuigelijke tour ‘Gezicht op de Oise’ & topstukken; rondleiding voor bezoekers met een visuele beperking.
Van landscape naar soundscape
In de entreehal van het museum komen drie enthousiaste vrijwilligers op mijn vriend en mij toegelopen. Het toeval wil dat één van hen Floor is, een studente die ik heb geholpen bij het maken van auditieve ondersteuning bij deze rondleiding. Al hoewel, toeval, volgens mij was dat de reden dat ik op de mailing lijst belandde met de uitnodiging voor deze toer. Haar afstudeeropdracht maakt deel uit van deze rondleiding. We hebben elkaar alleen online ontmoet, dus het is leuk om nu in het echt kennis te maken. De opkomst is helaas wat magertjes: alleen wij tweeën doen mee aan de rondleiding. Zelf vind ik dat niet zo erg, hoe kleiner de groep, hoe beter wat mij betreft. Maar voor de vrijwilligers die hier zo veel moeite in steken vind ik het ietwat jammer. En het gekke is dat, behalve wij, zeven anderen hebben ingetekend voor de toer. Misschien toch op het laatst afgehaakt, want ‘het is toch gratis’? Niet echt een mentaliteit om trots op te zijn, maar goed. De vrijwilligers hebben er zin in en wij ook. Na een drankje in het restaurant kan de grande tour beginnen.
Ik ga natuurlijk niet alles prijsgeven van deze ervaring, maar laat ik zeggen dat vrijwel alle zintuigen werden beroerd. De geur van lavendel die ons gedurende ons bezoek steeds weer wist te vinden, een voelbaar schilderij, waar ik zo nog iets meer over vertel, en als kers op de taart de soundscapes die Floor heeft gemaakt bij verscheidene schilderijen. Zo is er een oud wandkleed, dat het museum lang geleden nog van koningin Emma heeft gekocht, waar allemaal dieren op afgebeeld staan. In de soundscape hoor je onder andere de geluiden van die dieren. Een ander voorbeeld is die van De Luitspeelster. Gelach, het geluid van wijn die wordt ingeschonken en natuurlijk de muziek van een luit dompelen ons onder in de sfeer van het schilderij. Hoewel de extra uitleg die we van onze begeleiders krijgen wel onmisbaar is om te begrijpen wat het schilderij nu precies inhoudt, is het echt wel een hele leuke toevoeging.
Zo voelen kleuren dus!
In het museum is een flinke verzameling oude en moderne kunst te vinden. De oude geweven wandkleden van koningin Emma en schilderijen worden afgewisseld door bizarre taferelen, zoals een groot lavendelveld in een kamer met merkwaardige verfvlekken op de muren. Juriaan, mijn vriend, werd mateloos gefascineerd door een 3D-kunstwerk van uit zichzelf bewegende elastieken, die reagerend op onze bewegingen hard of traag bewegen en zo patronen vormen. Op de GIF bovenaan de pagina zie je daar een klein stukje van. Het is het zeker waard om het museum te bezoeken om het opmerkelijke, gierende geluid te horen dat deze installatie voortbrengt. Een kunstwerk dat geluid maakt is natuurlijk altijd leuk en past dan ook perfect in deze multi-sensorische rondleiding.
In de naam van de rondleiding is ‘Gezicht op de Oise’ verwerkt, een schilderij dat een voelbare replica heeft gekregen. Het is helemaal uitgewerkt met verschillende voelbare oppervlakten. Een legenda maakt voelbaar welk oppervlak met welke kleur correspondeert. De kleur blauw is glad en ‘koel’, want het is een koele kleur. De gele zon voelt aan als een zachte, harige, warme cirkel. Zo brengt iedere kleur zijn eigen tactiele sensatie met zich mee. Daarna lopen we naar de oorspronkelijke versie van het schilderij, die iets verderop aan de muur hangt. Het lijkt precies op de voelbare versie, al zijn de kleuren logischerwijs wat minder fel.
Na de anderhalf uur durende verrijking van onze dag keren we terug naar het restaurant voor een nabespreking. Omdat dit één van de eerste keren is dat de rondleiding wordt gehouden, wordt onze feedback gewaardeerd. We geven wat verbeterpuntjes mee, maar over het algemeen hebben we de rondleiding als zeer prettig en leuk ervaren.
Deze zintuiglijke toer kun je nog meemaken tot 9 juni 2024. Deze wordt één ker per maand gehouden op zaterdagochtend en is uitsluitend bedoeld voor mensen met een visuele beperking en hun begeleider(s). Geleidehonden kunnen natuurlijk ook mee. Klik hier voor de data en meer informatie. Als je visueel beperkt bent en van kunst houdt, grijp dan vooral deze kans aan. Het is een prikkelende en boeiende ervaring die mijn korte vakantie in Enschede echt heeft opgeleukt.